De eerste stop op mijn expeditie langs Amsterdamse bibliotheken is Osdorp. Fred Martin, van Stichting de Driehoek en oud wethouder van Stadsdeel Slotervaart, is vandaag te gast in Paperback Radio, dus waar anders dan in Nieuw West kan ik aftrappen? Ik fiets na een tropische bui langs de Sloterplas. De straten dampen lauwe flarden en af en toe trek ik mijn voeten op om te voorkomen dat mijn schoenen nat worden. Voor het Osdorpplein parkeer ik mijn fiets om vervolgens het plein op te kuieren langs het ‘moderne’ bibliotheekgebouw, op zoek naar de ingang. Een schoolvoorbeeld van ‘moderne’ dingen die voor je het weet gedateerd zijn.
Binnen ruikt het naar linoleum en natte dweil, maar het is er niet stil en verlaten zoals ik gedacht had. Er zijn veel kinderen, allemaal met zwart haar en een ‘g’ die van diep uit hun keel wordt aangeblazen. Ze doen spelletjes op de computer, maken samen huiswerk of hangen onderuitgezakt op een bank besmuikt over meisjes te praten. Een enkele grijze kop zit aan tafel een boek te lezen. Over Madeira.
Omdat ik ergens moet beginnen, toets ik op het zoekprogramma van de OBA de term Van Eesteren in, voor bibliotheeklocatie Osdorp. Geen hits. ‘De Stijl’ dan maar eens proberen. Ik word verwezen naar de jeugdafdeling gewapend met een nummer, maar het boek vind ik niet. Architectuur dan? Plan West? Algemeen Uitbreidingsplan? Geen resultaat. Op mijn telefoon google ik Fred Martin. Bingo! Het Monster van de Sloterplas; dat boek staat wèl in de kast. Niet op zijn plek, maar na het doorzoeken van twee kasten, tussen de nummers 983.2 en 682.1 vind ik het gezochte nummer 938.1, op de onderste plank. Ik zit geknield tussen twee slingerende schooltassen. Hun baasjes doen onderzoek naar de consumptie van fastfood bij scholieren van verschillende onderwijsnivo’s. Ondertussen klagen ze over honger. Ik denk niet dat ze zich realiseerden dat de deadline voor hun profielwerkstuk samen zou vallen met het einde van de ramadan toen ze hun onderwerp kozen.
Ik pak het boek en ga aan een tafel zitten. Ik lees over de ambachtsheerlijkheid die later Nieuw West zal worden. Over de zogenaamde ‘waterwolf’- een metafoor voor het proces van afkalving – die de heerlijkheid bedreigde en langzaam het land verzwolg. De enige manier om hem het zwijgen op te leggen was het droogleggen van de Haarlemmermeer. Jaren later meldt zich een nieuw roofdier: bevolkingsgroei. Om de polder geschikt te maken voor woningbouw moet er worden opgehoogd. Het zand uit de tomeloze diepte die nu de Sloterplas is vormt de basis van het Algemeen Uitbreidingsplan en de aldus ontstane groeve laat zich als een dorstig dier vollopen met regenwater.
Het boek sluit af met vertellingen over een monster dat kort na het ontstaan zijn intrek neemt in de plas. Ik laat me meeslepen door een jongetje dat met zijn vader in vervoering over het ijs van de plas zwiert, wanneer er plots gekraak en gedonder losbarst. Onder hen doemt een immense zwarte schaduw op en mensen vluchten in paniek van het ijs.
‘Help een monster! klinkt het achter me. Dan een hoop gegiechel. ‘Je weet toch dat je je huisdieren niet mag meenemen naar de bieb,’ zegt de bibliothecaris tegen twee kleine meisjes met zwarte vlechtjes die trots met een speelgoedhondje op batterijen door de bibliotheek paraderen. ‘Zie ik jullie volgende week woensdag weer? Dan gaan we een leuk boek lezen. Jullie monster mag mee!’
Ik klap het boek dicht. Klaar.
Column 2 voor Paperback Radio op Amsterdam FM, als introductie voor Fred Martin van stichting De Driehoek. Voorgelezen op 5 juni 2018.